This post is also available in: English Français
Voor wie belangstelling zou hebben voor waar ik vandaan kom.
Aan de Universiteit Gent heb ik van 1993 tot 2016 een reeks vakken mogen doceren over de (geschiedenis van de) wereldpolitiek, het buitenlands beleid van België en nog wat andere thema’s. Van 2006 tot 2014 was ik er ook voorzitter van de Vakgroep Politieke Wetenschappen en tot oktober 2015 van het Ghent Institute for International Studies (GIIS). Vandaag mag ik mij ere-gewoon hoogleraar noemen.
Van 2002 tot 2009 was ik ook directeur van het programma ‘Veiligheid & Global Governance’ van EGMONT – Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen, de onafhankelijke think tank van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brussel. Daarmee blijf ik ook vandaag nog verbonden als Senior Associate Fellow. Alle info is beschikbaar op de website van EGMONT.
Nu even terug naar het verre verleden. Na mijn studies aan de KULeuven (Germaanse Filologie) en mijn legerdienst richtte ik in 1976, samen met André Van Halewijck, uitgeverij Kritak op. Omdat boeken van anderen uitgeven leuk is, maar ze zelf schrijven nog leuker, heb ik toen mijn eerste stappen gezet in de wereld van de eigen schrijfsels, ondermeer in Knack. En omdat het nog leuker leek om wat dichter te gaan staan bij de buitenlandse en de defensiepolitiek waarover ik talloze bladzijden had neergepend, liet ik mij zonder veel moeite door Louis Tobback overtuigen om te verhuizen, eerst naar het SEVI en dan, in 1988, naar het kabinet van Guy Coëme, minister van Defensie. De meest memorabele momenten daar: de val van de Berlijnse Muur, de door velen vergruisde Belgische afwijzing van de modernisering van de tactische kernwapens in NAVO-verband (maar wat uiteindelijk de goede beslissing bleek te zijn), het prille begin van een lange reeks hervormingen van het Belgische leger, de implosie van de Sovjetunie en, tot slot, de Golfoorlog.
Nieuwe verhuis in 1993, ditmaal naar het kabinet van de minister van Buitenlandse Zaken, achtereenvolgens Willy Claes, Frank Vandenbroucke en Erik Derycke. De geschiedenis was toen al aan het vertragen en de horizon aan het versomberen. Het was vooral de uitwerking van een nieuw Belgisch Centraal-Afrikabeleid onder Frank Vandenbroucke en de nauwe samenwerking met ambtenaren en de diplomaten waar ik de beste herinneringen aan overhoud – wat, naar ik mag hopen, wederzijds was. Die ervaring heeft ongetwijfeld meegespeeld toen ik vervolgens België en zijn buitenlandse politiek, 1830-2000 (Van Halewyck, 2001) uitschreef (dat nadien een paar keer herwerkt en geactualiseerd werd).
Helmut Gaus, destijds decaan van de kersverse Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, had tussendoor reeds verscheidene keren getracht mij te verleiden om over te stappen naar de universitaire wereld met de bedoeling onderwijs en praktijk wat dichter bij elkaar te brengen. In de zomer van 1995 slaagde hij in zijn opzet. Zo begon mijn academische loopbaan.
Na de aanslagen van elf september ben ik erg veel bezig geweest met de studie van het terrorisme – met de uitgesproken bedoeling om dit fenomeen in zijn (historisch) perspectief te plaatsen, opdat we er minder paniekerig op zouden reageren. In 2006 werd ik lid van de oorspronkelijke Expert Group on Violent Radicalisation van de Europese Commissie en vervolgens van het European Network of Experts on Radicalisations (ENER). In oktober 2011 stelde ik een verzamelbundel over dit onderwerp samen, waaraan een reeks Amerikaanse en Europese experts heeft meegewerkt: Jihadi Terrorism and the Radicalisation Challenge. European and American Experiences (Ashgate, 2011). Over dit boek vindt u meer informatie op deze website. In mei 2012 werd het genomineerd op de lijst van ‘Top 150 Books on Terrorism and Counterterrorism’, opgesteld door het academische tijdschrift Perspectives on Terrorism.
Mijn onderzoek en publicaties handelden onder meer over de impact van 9/11 op Europa, over de grondoorzaken achter de opkomst van de zogenaamde ‘IS generatie’ – de Europese (en Belgische) jongeren die vanaf 2012 ISIS vervoegden in Syrië en Irak en vervolgens medeplichtig waren aan haar terroristische aanslagen – en, ten slotte, over het ambigue begrip ‘radicalisering’, dat sinds 2004 te pas en te onpas wordt gebruikt. Mijn laatste bijdragen over dit onderwerp zijn verschenen in 2022 (Oxford University Press) en 2024 (Routledge). Ze zijn alle terug te vinden op deze website.
Wat mij ook altijd erg geboeid heeft, is het onderzoek naar ‘recurrenties’ in de wereldpolitiek – en in ons dagelijks leven. We denken vaak dat iets ‘nieuw’ is, terwijl die zogezegd nieuwe ontwikkelingen eerder in het verleden ook al voorkwamen en door onze voorouders toen ook als nieuw werden ervaren. (U kent vast te uitdrukking die vele vaders heeft: “Wie zijn geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen”.) In 2008 heb ik getracht om die ‘golfslagen van de geschiedenis’ te peilen in mijn De geschiedenis van de wereld van morgen (Van Halewyck). Het boek kondigde woelige tijden aan en een wereldwijde golf van verzet en protest in tal van vormen, tegen de achtergrond van een sociale malaise, groeiende ongelijkheid en hardnekkige wrevel over de status-quo. Het lag nog maar net in de boekhandel of de wereld dook de Grote Recessie in. In Europa werd die gevolgd door een banken- en schuldencrisis, die pas een decennium later overwonnen raakte. Toen zat Europa volop in een vluchtelingen- en asielcrisis. Toen die was gaan liggen, werd de wereld getroffen door het nieuwe coronavirus, dat de ernstigste economische crisis sinds meer dan een eeuw veroorzaakte. En met die crisissen kwamen protestgolven, de ene na de andere.
Dat staat beschreven in de geactualiseerde versie, die in februari 2021 is verschenen onder de titel Vergeet dat onze tijd zoveel complexer is dan alles wat ooit voorafging (Kritak). Hierin maak ik opnieuw een balans op van de staat van de wereld, van de grote omgeving van de wereldpolitiek en van de kleine omgeving van ons dagelijks leven. Het boek schetst hoe een stroomversnelling, met wortels in de jaren 70 en 80, uitgemond is in een nieuw soort samenleving, een middenklassensamenleving. Onzekerheid, individualisme en ongelijkheid zijn haar kenmerken. Maar die stroomversnelling is ook uitgemond in een multipolaire wereldorde, waarin de Verenigde Staten, China, Rusland en de Europese Unie verwikkeld zijn in een competitief spel om invloed en leiderschap.
De diplomatieke geschiedenis van ons land is doorheen mijn academische loopbaan mijn derde aandachtspunt geweest. Samen met Duco Hellema (Universiteit Utrecht) en een reeks Nederlandse en Belgische collega’s werd de geschiedenis van de Belgisch-Nederlandse diplomatieke relaties sinds 1945 te boek gesteld (Nederland-België. De Belgisch-Nederlandse betrekkingen vanaf 1940, Uitgeverij Boom). Het boek werd op 1 december 2011 in Brussel aangeboden aan de Nederlandse en de Belgische minister van Buitenlandse Zaken. In september 2014 is de laatste, volledig herziene en geactualiseerde, versie verschenen van België en zijn buitenlandse politiek 1830-2015 (Van Halewyck). Ten slotte hebben Vincent Dujardin en wijlen Claude Roosens, beiden van de UCL, en ikzelf de geschiedenis van het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken uitgeschreven. Die verscheen in november 2014, zowel in het Nederlands (Buitenlandse Zaken in België. Geschiedenis van een ministerie, zijn diplomaten en consuls van 1830 tot vandaag, Uitgeverij Lannoo), als in het Frans (Les Affaires étrangères au service de l’Etat belge, de 1830 à nos jours, éditions Mardaga).
En nu een nieuwe, voor sommigen misschien wat onverwachte, wending: de levensverhalen, de migraties, het wel en wee te boek stellen van een groep families die dezelfde familienaam deelt – Coolsaet. De eerste stap is Voyage to America, de reconstructie van de migratie van de Coolsaet-families naar de Verenigde Staten bij het begin van de twintigste eeuw. Ook Wallonië en Frankrijk zagen Coolsaet-families neerstrijken. Uiteindelijk zal dat allemaal uitmonden in de Kroniek van de Coolsaet families: de reis doorheen de tijd van een verzameling families met dezelfde achternaam, geprojecteerd tegen de achtergrond van de gebeurtenissen van hun tijd. Geschiedenis door de ogen van de Coolsaet-stam, als het ware. Nieuw op deze website.
En als u nu nóg meer wil weten, dan is dit misschien een leuk artikel… Aan u natuurlijk om te oordelen.